Monument voor het onbekende slachtoffer

Voor de slachtoffers van een neergeschoten vliegtuig in Oekraïne hangen we de vlaggen halfstok, want onder de slachtoffers zijn veel Nederlanders

Om Palestijnse slachtoffers in Gaza maken we ons wel druk, maar we hangen geen vlaggen halfstok, want onder de slachtoffers zijn geen Nederlanders.

Er zijn Nederlanders die zich hieraan storen. White lives matter more than brown ones, twitterde Quinsy Gario. "Maar schrikt de wereld alleen van witte mensen die dood gaan? Schrikt de wereld niet van bruine en zwarte mensen die worden afgeslacht elke dag?" vroeg Hoda Hamdaoui zich af op Facebook. Ze oogstte al snel meer dan 200 likes. "Ik vergelijk absoluut geen leed, ik probeer alleen aan te geven hoe scheef de betrokkenheid in Nederland is."

Scheve betrokkenheid? Battus stelde in De Encyclopedie al een formule op voor de ergheid van een ramp: E =log x N/AT, waarbij de A staat voor de afstand tot de ramp. Omdat bij een vliegtuigongeluk de ergheid sterk oploopt als er Nederlanders onder de slachtoffers zijn, staat de A in het geval van vliegrampen voor de afstand tot de woonplaats van de getroffenen.

Volendam, Haarlem, Den Haag zijn binnen de kortste keren per auto of openbaar vervoer bereikbaar, Gaza een stuk minder, of  dat vluchtelingenkamp in Bentiu in Zuid-Sudan, of  de gevaarlijke straten van de Bangui, de hoofdstad van de Centraal-Afrikaanse Republiek. En wat te denken van de slachtoffers van een vergeten burgeroorlog in Birma? Als de nood hoog is, geven we nog wel eens geld, maar we laten geen traan. Het hemd is nader dan de rok, onbekend maakt onbemind en onbeweend.

De Grieken wijdden altaren en tempels aan onbekende goden, uit angst er een te vergeten. Waarom dan ook niet een monument voor het onbekende slachtoffer? Daarmee kunnen we dan in een moeite door onze betrokkenheid tonen bij alle slachtoffers van onrecht, rampen, oorlogen, uitbuiting, watersnoden enzovoorts. Dan kan niemand ons meer verwijten een slachtoffer te vergeten, scheef betrokken te zijn, of het hemd te verkiezen boven de rok.

Op veel plaatsen brandt al een eeuwige vlam voor de onbekende soldaat. Dan is het  een kleine moeite ergens in Nederland een vlag eeuwig halfstok te laten hangen. Voor het onbekende slachtoffer, in alle kleuren van de regenboog.

De liegende dichter

B

Batavus Droogstoppel zou vreemd hebben opgekeken als hij het gedicht 'Ons geheugen' van Bart Moeyaert onder ogen had gekregen. "We moeten ons geheugen niet aan dichters toevertrouwen", luidt de eerste regel.

Een modene dichter die het met hem eens is! De makelaar in koffie - Laurriergracht No 37 -vindt al anderhalve eeuw dat dichters niet te vertrouwen zijn:

"Ik heb niets tegen verzen op-zichzelf. Wil men de woorden in 't gelid zetten, goed! Maar zeg niets wat niet waar is. ‘De lucht is guur, en 't is vier uur.’ Dit laat ik gelden, als het werkelyk guur en vier uur is. Maar als 't kwartier voor drieën is, kan ik, die myn woorden niet in 't gelid zet, zeggen: ‘de lucht is guur, en 't is kwartier voor drieën.’ De verzenmaker is door de guurheid van den eersten regel aan een vol uur gebonden. Het moet voor hem juist een, twee uur, enz. wezen, of de lucht mag niet guur zyn.Zeven en negen is verboden door de maat. Daar gaat hy dan aan 't knoeien! Of het weêr moet veranderd, òf de tyd. Eén van beiden is dan gelogen."

Met stijgende verbazing zou Drroogstoppel vast moeten stellen dat dichter Moeyaert de hand in eigen boezem steekt. "We kunnen ons geheugen pas aan dichters toevertrouwen als alles is wat is en zij zich aan de feiten houden."

Dichters maken er maar een potje van, ze "schrappen hele straten voor het rijm", waarschuwt de dichter in een gedicht zonder verzen, zonder metrum, en met hoogstens hier en daar een beetje rijm. Heel prozaïsch, en in de ogen van Moeyart misschien wel veel geloofwaardiger.

Maar bij Droogstoppel hoeft hij daarmee niet aan te komen, want ook romanschrijvers zijn voor deze 'man van zaken' niet te vertrouwen: "Ik pas er dus wel op, dat ik geen romans schryf, of andere valsche opgaven doe."