Jassenschenker

De politie in Groningen was deze maand een jassenschenker op het spoor: een man die langs de deur ging om jassen weg te geven die over waren van een modeshow. De jassenkrijgers hoefden alleen BTW te betalen, soms maar liefst 150 euro.
De jassenschenker had vast een oud album van Cowboy Henk op de kop getikt, waarin Kamagurka en Herr Seele hun held achter een beruchte bende paardenschenkers aansturen.

Toevalstreffers

Zou David Vann We need to talk about Kevin kennen, het boek van Lionel Shriver of de film met dezelfde naam van Lynne Ramsay?
Kevin richt thuis en op school een slachting aan met pijl en boog.
In Vanns tweede boek Caribou Island beschuldigt Gary na dertig jaar huwelijk zijn vrouw Irene ervan zijn leven te hebben verziekt. Irene heeft het hele boek al lopen klagen dat het juist Gary is die háár leven heeft verknoeid.
Voor Irene is de maat vol. Ze pakt haar boog en schiet haar man met twee pijlen dood.

Ontkenning

"Ik heb nooit gereageerd op de zwembadaffaire omdat ontkennen ook een vorm van toegeven is." Johan Cruijff heeft nooit veel kwijt gewild over de verhalen dat hij samen met teamgenoten en halfnaakte meisjes het zwembad van hun hotel was ingedoken tijdens het WK Voetbal in 1974 in Duitsland.

Ik zal mezelf nooit een atheïst noemen. De ontkenning is toch een erkenning van het mogelijke bestaan van God.

Schaap

De VVD-senator die zich buigt over een verbod op ritueel slachten heet Sybe Schaap.

Zomertijd

Ferdinand von Schirach is als advocaat altijd op zoek naar het gat in de bewijsvoering tegen zijn cliënten, schrijft hij in zijn verhalenbundel Verbrechen. Het toeval wil daarbij wel eens een handje helpen.

"Ihr Freund is der Zufall, ihre Aufgabe, die vorschnelle Festlegung auf eine scheinbare Wahrheit zu verhindern."

Even verderop: "Wir suchten also nach dem Zufall, der unseren Mandanten retten sollte."

In het verhaal Summertime blijkt tussen de ontdekking van het slachtoffer en het tijdstip dat de verdachte de Tatort verliet een uur te zitten waarin een andere dader zijn slag geslagen zou kunnen hebben. De verdachte gaat vrijuit, met dank aan de toevallige overgang van zomer- naar wintertijd.

Rozen van vlees

Curzio Malaparte noemde het hoofdstuk van De Huid waarin hij beschreef hoe homoseksuelen Napels na de bevrijding overspoelden Rozen van vlees.

"Hun bloem was niet meer de lelie van de geliefden van de arme Lélian, maar de roos van Gertrude Stein, a rose is a rose is a rose is a rose."(Pauvre Lélian is een anagram van Paul Verlaine)

Jan Wolkers noemde zijn roman Een roos van vlees naar de onnatuurlijk anus die artsen aanleggen als de echte aars niet meer in bedrijf is. De darm eindigt bij een gat in de buik.

"Het ziet er vreemd uit. Afschuwelijk en mooi tegelijk. Het is rood en een beetje fluwelig. Het is net een bloem, een roos. Een roos van vlees."

Hoofdpijn

Het komt voor dat migrainelijders tijdens een aanval nog perfect uit hun woorden denken te komen, terwijl de klanken die ze voortbrengen voor niemand meer zijn te verstaan. Al snel leren ze in stilte te wachten tot de hoofdpijn geweken is.
In Die Verwandlung van Franz Kafka heeft Gregor Samsa eerst niet door dat zijn stem niets menselijks meer heeft nadat hij op een ochtend ontwaakte uit onrustige dromen en ontdekte dat hij was veranderd in een monsterachtig ongedierte. Maar de collega die niet veel later komt kijken waar Samsa blijft, verstaat geen woord van zijn uitleg.
Als Samsa even later moet hoesten, probeert hij dat gedempt te doen, bang als hij is dat ook dit geluid weinig menselijks meer heeft, al kan hij dat zelf niet horen. "Man verstand zwar also seine Worte nicht mehr, trotzdem sie ihm genug klar, klarer als fruher, vorgekommen waren, vielleicht infolge der Gewohnung des Ohres."

Bloedserieus

Ik heb Hitler geen een keer zien lachen in Triumph des Willens en ook bij andere gelegenheden trouwens niet. Nog geen glimlachje als hij een kind aanhaalde, of zijn hond. Bij Goering, Goebels, Hess en al die andere nazi's kon er ook geen lachje af.
Maar dan: Mao, Stalin, Pol Pot, heb ik ze ooit schuddebuikend over de grond zien rollen?
Totalitariteit is een bloedserieuze zaak.
Het beeld van een lachende engel is de trekpleister in de Dom van Regensburg. Heeft er iemand wel eens een heilige zien lachen, of een priester? De paus?
Goddelijke almacht, daar valt niet mee te spotten.

Gruwelijk toeval

Erwin Mortier schrijft in Gestameld liedboek over zijn moeder die lijdt aan de ziekte van Alzheimer.

"Het begint met het woord boek, het woord dat haar maar niet te binnen wil schieten wanneer ze op een middag voor mijn bibliotheek staat en vraagt wanneer ik nog 's, je weet wel, zo'n ding, of ik binnenkort weer 's - en ze brengt haar handen met de vingers gestrekt naast elkaar en klapt ze open en dicht."

"Ze kan niet op het woord komen waar uw leven in zekere zin om draait", wil de interviewer van Vrij Nederland weten. Het antwoord van Mortier: "Ja, dat is een gruwelijk toeval."

Ludwig

Deze vakantie stond ik in de kamer van Slot Nymphenburg bij München. Daar kwam de toekomstige Beierse koning Ludwig ter wereld. Op 25 augustus 1845, toevallig de 59e verjaardag van zijn opa Ludwig I en ook nog de sterfdag en naamdag van Louis IX, de Franse koning uit de dertiende eeuw die heilig werd.
Prachtig verjaarscadeau voor de oude, al zijn de geruchten dat het kleinkind al een paar dagen eerder geboren werd altijd hardnekkig gebleven.

Leenkind

Op de televisie wilde een moeder op Schiphol niet klagen over de zoon die met zijn hele gezin naar een ver buitenland verhuisde. Ze had haar kinderen slechts te leen.
In Tonio, de requiemroman van A.F.Th. van der Heijden over zijn verongelukte zoon, citeert hij het gedicht On my first son (1603) van Ben Jonson. 'Seven years thou wert lent to me', dichtte Jonson bij de dood van zijn eigen zoon.

Tim en Adri en Kathy en Tonio

Soms lopen twee boeken dwars door elkaar heen. De verleiding om aan de requiemroman Tonio van A.F.Th. van der Heijden te beginnen was sterker dan de neiging eerst Kathy's dochter van Tim Krabbe uit te lezen.
Toch had ik deze weemakende verliefdheidsdroman eerder uit dan de meeslepende rouwroman van Van der Heijden.
Maar dat wilde niet zeggen dat ik helemaal van Krabbe af was. Met zijn vrouw en de kleine Tonio komt Van der Heijden op een camping in Frankrijk een landgenoot tegen die een partijtje met hem wil schaken omdat hij de schrijver aanziet voor een Nederlandse collega die van wielrennen houdt, maar ook van schaken.
Juist.

Marsmannetjes

Hendrik Jan Marsman (1937) noemde zichzelf J. Bernlef toen hij aan het dichten sloeg. Tenslotte was het nog maar twintig jaar geleden dat Hendrik Marsman (1899-1940) met zijn schip verging in het Kanaal. De Friese bard Bernlef leefde twaalf eeuwen eerder.
Van Marsman heeft Bernlef nooit last gehad.

Lieke Marsman (1990) debuteerde zeventig jaar na de dood van Marsman als dichteres, onder eigen naam. Daar kon ze nog wel eens spijt van krijgen. Net als haar naamgenoten won ze de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs
"Ik vind het grappig dat Hendrik Marsman en Bernlef deze prijs ook hebben gewonnen" zei ze in NRC Handelsblad. "Iedereen maakt er altijd grapjes over dat ik ook Marsman heet, terwijl ik geen familie ben. Nu is het wel leuk.”
Maar straks niet meer. Marsman moet maar snel op zoek naar een nieuwe naam.

Brood

Heydrich is overal

Laurent Binet schrijft in HhhH - Himmlers hersens heten Heydrich dat hij steeds meer in de ban raakt van het vermoorde nazikopstuk.
De zus van zijn vriendin Natacha trouwt op 27 mei, de dag van de aanslag op Heydrich. De eerste keer dat hij een film van Rohmer ziet, ontmoet de hoofdpersoon Heydrich persoonlijk.
Het begint Binet te dagen dat dit allemaal geen toeval meer kan zijn. "Het is grappig om te zien hoe alles je naar een bepaald onderwerp lijkt terug te voeren, zodra je er speciale belangstelling voor hebt."

Hamburger Krankheit

Dat nou juist in Hamburg de Enterohaemorrhagic Escherichia coli bacterie (EHEC) toe moet slaan, vermoedelijk in groenten, of het nou komkommers of taugé-spruitjes zijn. E. Coli zit in koeienstront en kan bij de slacht op vlees terechtkomen. Bij een biefstuk kan dit niet zoveel kwaad. Omdat de bacterie op de buitenkant zit, overleeft deze het bakken niet (temperaturen boven de 70 graden worden E. coli fataal). Maar bij gemalen koeien verspreidt de E. coli zich in het hele vlees. Een wit bolletje met een schijf vlees dat niet lang genoeg op de grill heeft gelegen kan de eter dus flink ziek maken. Hoe heet zo'n schijfje? Juist, een hamburger! Dus heet de ziekte de 'hamburger disease' of ook wel het 'barbecue season syndrome'. Maar die zieke Hamburgers dan? Die aten toch komkommersalade met taugé toe? De Wereldgezondheidsorganisatie WHO waarschuwde jaren geleden al dat E. coli zich steeds vaker via vervuilde groente verspreidt. Een speciale waarschuwing was er toen al voor telers van kiemgroente. Gezond eten en dus steeds populairder, maar ook hier dook E. coli op. Dat weten Hamburgers nu ook!

Kamermeisje

Kamermeisjes in New York zijn echt niet meer veilig in de financiële wereld. Of is het gewoon toeval? Nadat IMF-topman Dominique Strauss-Kahn in de cel belandde omdat hij zijn handen niet thuis kon houden, liep een Egyptische oud-bankier tegen de lamp.
Mahmoud Abdel-Salam Omar zou een kamermeisje hebben aangerand toen ze hem zakdoeken kwam brengen op zijn kamer.

Dobbelsteen

De worp van een dobbelsteen heeft helemaal niets met het toeval te maken, schreef Rudy Kousbroek in De logologische ruimte. "Het feit dat wij niet van tevoren weten wat er met de dobbelsteen geworpen zal worden, is te wijten aan de onvoldoende nauwkeurigheid waarmee wij het werpen beheersen."

Afrekenen

In de buurt van het bedrijf Eijsink - afrekensystemen in het westelijk havengebied in Amsterdam werden twee mensen het slachtoffer van een afrekening.

Vogelboeken

Pas toen ik De kraai van Kader Abdolah dichtsloeg, drong het tot me door dat ik dit boekenweekgeschenk cadeau had gekregen bij de aanschaf van Negen raven van Willem Jardin. Hoogste tijd om De Ortolaan van Maarten 't Hart eens uit de kast te trekken, ook een boekenweekgeschenk (1984) tenslotte.

De mythe van Meijer

Dit zelfportret van de landschaps- en zeeschilder Louis Meijer (1809-1866) laat de schilder zien voordat hij doorbrak - in de jaren '40 van de negentiende eeuw maakte hij furore in Parijs als 'le roi de la marine'. Maar op zijn ezel staat toevallig wel het schilderij waarmee hij groot succes zou oogsten, vermeldt het bordje in Museum Het Valkhof, waar Meijer in de tentoonstelling Mythen van het atelier te zien is. Toeval? Misschien heeft de beroemde Meijer het doek achteraf op de ezel in zijn zelfportret geschilderd, valt er in dezelfde tekst te lezen.

SPiet

Deze week moest ik aan Piet denken. Tijden niet gesproken, maar dan zie je op weg naar je werk een verkiezingsposter van de SP in het de wei en denk je: ken ik iemand die daar op stemt. Ja dus, Piet. Tijden geleden tenminste, toen ik hem nog geregeld zag.

Amper een minuut later, vlak bij werk, laat, snel snel, een bestelbusje in mijn nek, en dan: twee mannen op de stoep. De voorste is Piet.

De toekomst van gisteren

Op de eerste verjaardag van zijn dood verschijnt de nagelaten novelle De tijd zelf van Harry Mulisch. Tijdens de nieuwjaarsreceptie van De Bezige Bij citeerde uitgever Robbert Ammerlaan al vol trots een echte Mulischiaanse paradox uit het onvoltooide werk, over het ondeelbare ogenblik van het heden dat voorbij is voor je het weet. "Als je nu 'nu' zegt, dan is de 'n' op een bepaalde moment al in het verleden, terwijl de 'u' nog in de toekomst is, dus allebei zijn zij nergens."
Mulisch was schrijver, geen lezer. Maar een uitgever is een lezer bij uitstek. Dus Ammerlaan had kunnen weten dat deze paradox niet zozeer 'Mulischiaans' is, maar een klassieker in de wereldliteratuur (als er al sprake is van een paradox, maar dit terzijde).

In The imperfectionists van Tom Rachman vertelt de stervende Ooostenrijkse intellectueel Gerda Erzberger aan haar necrologie-schrijver niet bang te zijn voor de dood. "What I really fear is time. That's the devil: whipping us on when we'd rather loll, so the presents sprints by, impossible to grasp, and all is suddenly past, a past that won't hold still, that slides into these inauthentic tales."

Ze heeft het gevoel dat het heden constant uit elkaar aan het vallen is. Erzberger haalt Heraclitus erbij: "No man steps in the same river twice, for it is not the same river and he is not the same man."

Maar ze had net zo goed Goethe van stal kunnen halen. Mephistoteles spreekt in Faust al van het 'leeren Augenblick', dat de arme mens vast probeert te houden. Niet aan beginnen, luidt de boodschap. "Ich liebe mir dafür das Ewig-Leere."

Big Brother

Voor zijn documentaire Twin Brothers, 53 Scenes from a Childhood volgde regisseur Axel Danielson tien jaar lang de tweeling Gustav en Oscar, van hun negende tot hun negentiende. De een groeit uit tot een slungel, de ander blijft door zijn groeistoornis een dwerg.

Het toeval schrijft voor welke van de twee broers de dwerg is.

Wat is in een naam?

Ik woonde in een provincie waar een stad ligt die Stad heet. In die stad ligt een laan die De Laan heet en een dwarsstraat die Dwarsstraat heet. Ik woon in een stad waar een plein ligt dat Plein heet en een plaats die Plaats heet. Mijn hele leven woon ik al in een laag land dat Nederland heet.

Hazewindhond

De Spaanse oud-mountainbiker Alberto Leon hing zichzelf op. Hij was verdachte in een dopingaffaire die bekend staat onder de naam Operación Galgo.
Overigens betekent 'galgo' hazewindhond en ziet de politie de huwelijksproblemen van Leon vooral als reden voor zijn zelfmoord.

Mars attacks!

In Chesapeake Bay in de Amerikaanse staat Maryland stierven in korte tijd twee miljoen vissen, mogelijk omdat het water plotsklaps een stuk kouder werd.

In de rivier de Arkansas dreven bij de plaats Ozark opeens tienduizend zoetwaterbaarzen met de buik omhoog.

In Arkansas vielen bij Beebe vijfduizend vogels uit de lucht. Hun organen waren nog intact, zei een dierenarts.

Bij Point Coupee Parish in Louisiana legden ook al veel vogels het loodje.

In het Zweedse Fallköping gaven honderd kauwen met interne bloedingen de geest.

De honderden en misschien wel duizenden duiven die in het Italiaanse stadje Faenza dood op straat lagen hadden blauwe vlekken in de snavel, mogelijk door vergif of een gebrek aan zuurstof.

Wat is er aan de hand? Is het einde der tijden nabij? Mars attacks?

De laatste acht maanden stierven alleen al in de Verenigde Staten 95 maal hele zwermen vogels of scholen vissen. Nu het nieuws zich veel sneller verspreidt ontstaat er een patroon dat er eigenlijk helemaal niet is.

De meeste sterftegevallen hebben helemaal niets met elkaar te maken, zeggen onderzoekers. Misschien gaat het zelfs wel te ver om het toeval te noemen.

Een warm welkom

Erg veel zei ze niet, het meisje dat mij de sleutel van mijn appartement voor twee nachten in Wroclaw had gebracht. Met haar Engels was het nog behelpen, maar ze was best knap.
"It 's hot", dat wist ze dan wel te zeggen toen we in de woonkamer stonden, en trok haar jasje uit. Haar bloesje stelde niet zoveel voor, haar borsten lagen er prachtig bij.
Ze keek me aan, ik keek even terug, maar bleef druk zoeken in mijn portemonnee naar de juiste hoeveelheid zloty's, want ze wilde meteen afrekenen.

In De Welwillenden van Jonathan Littel maakt SS-officier Maximilien Aue kennis met de Poolse gastvrijheid als hij zijn intrek neemt in het Deutsches Haus in Lublin. Een Pools dienstmeisje komt zijn kamer binnen met twee dampende emmers.
"Ik wees naar de badkamer en zij liep erheen om de emmers neer te zetten. Omdat ze niet meer tevoorschijn kwam, ging ik kijken wat ze aan het doen was: ik trof haar halfnaakt, ontkleed tot aan haar middel. Verbluft staarde ik naar haar rode wangen, naar haar kleine maar fraaie borsten; met haar handen op haar heupen keek ze me strak aan en glimlachte uitnodigend."

Kerkhof

De eerste zondagse wandeling van het nieuwe jaar voerde langs de Groot Hertoginnelaan in Den Haag. Op nummer 227 kwamen we de Fa. A.H Kerkhof & Zn tegen. Ze doen aan uitvaartzorg, al sinds 1892. Binnenkort beginnen ze zelfs een website.