Duivels toeval

Een paar jaar geleden schreef ik op deze plaats over een kerkelijk leider die de goede afloop van een dreigende ramp toeschreef aan het toeval of aan God. Ging de man gebukt onder een geloofscrisis? Waarom het toeval aanroepen als je in God gelooft? Wat moesten de kerkgangers daar wel van denken!
In Plotseling, liefde van Aharon Appelfeld weet de eerbiedwaardige Efrajim het wel beter tijdens de rouw om de grootvader van de hoofdpersoon. Alles komt van God. "Niets in deze wereld is toeval. Toeval is de uitvinding van de duivel."

Van de leeuwerik, de merel en de dood

Iedereen heeft er wel één: een eerste herinnering. Maar bijna niemand weer zeker of dit ook echt het moment was dat gebeurtenissen niet langer spoorloos verdwenen in het eigen verleden, maar zich ergens in je hersenen begonnen te nestelen: het begin van je eigen geheugen.

In The beginning of memory heeft Laurie Anderson het niet over haar eigen eerste herinnering, maar over de allereerste herinnering ooit. Ze gaat ze nog veel verder terug, naar de schepping van het geheugen.

And it's a short story from before the world began

From a time when there was no earth, no land.

Geen aarde, geen land, maar in dit geheel eigen scheppingsverhaal is er al wel een lucht, en die lucht is vol met vogels. Als op een dag de vader van een van die vogels overlijdt, staat deze leeuwerik voor een onmogelijke opgave: waar moet ze haar vader begraven, want er is nog geen aarde en dus geen land. 

Luister naar de oplossing: 

She decided to bury her father in the back of her own head.

And this was the beginning of memory.

Een vogel in je achterhoofd die daar altijd blijft zitten: een herinnering. Kende Laurie Anderson Jan Eijkelboom, en zijn gedicht 'Tuin Dordrechts Museum' uit zijn bundel Wat blijft komt nooit terug? Vast niet, maar ook de Dordtse dichter ziet een vogel als zetel van herinnering. De zang van een merel doet hem denken aan zijn dood, en aan de herinnering die het gezang van diezelfde vogel bij zijn zoon zal oproepen.

En als ik dan toch onder de zoden lig
dan zal mijn zoon nog eens
een merel net zo horen klinken
op net zo'n late voorjaarsdag.
En hij zal weten wie ik was
en ach, een vogel weet van niets.