Toevallig overgeschreven?

Schreef Nobelprijswinnaar Camilo José Cela voor zijn roman La cruz de San Andrés (1994) over uit Carmen, Carmela, Carmina van Maria del Carmen Formosa Lapido? Vast niet, welke Nobelprijswinaar speelt er nou leentjebuur bij mindere goden? El País berichtte over de plagiaatruzie tussen twee inmiddels overleden schrijvers, de Volkskrant schreef het over: "De rechter besloot destijds dat het om toevalligheden ging. In hoger beroep werd de hulp van literatuurprofessor Luís Izquierdo ingeroepen. Hij vindt de overeenkomsten tussen de twee boeken niet toevallig, blijkt uit zijn rapport."

De vertrouwde weg kwijt

Op weg naar de film koos mijn gids een sluiproute, want we hadden haast. Toen de bioscoop zich niet bleek te bevinden op de plek waar hij hem verwachtte, verzuchtte hij: "Na twaalf jaar kan ik toch nog verdwalen in mijn eigen stad."
We vonden de weg terug en waren op tijd voor The Reader, waarin de hoofdpersoon veel te laat thuiskomt nadat hij bij zijn geheime liefje is blijven hangen. Zijn smoes: ook in je eigen stad kun je zomaar de weg kwijt raken.

Molenaar Luteijn (100) schaakt en fietst

In de berichtgeving over de hausse aan honderdjarigen in Nederland dook her en der de naam op van de kersverse eeuweling Piet Luteijn uit het Zeeuws-Vlaamse Sasput. De molenaar verscheen zelfs op de televisie.

Mooie naam toch, Luteijn, maar sinds ik in 1988 De match Luteijn/Donner kocht, een 'schaakcursus in twee maal twaalf sonnetten' van Jean Pierre Rawie en Driek van Wissen, had geen Luteijn mijn pad meer gekruist.

Tot ik in de boekhandel De scherprechter van Korfoe van Tim Krabbé zag liggen, met tekeningen van Joost Swarte, waarvan een vierde druk is verschenen 'ter gelegenheid van 25 jaar fietsvakanties op Korfoe' (!). Hoofdpersoon: Luteijn, in 1964 eenmalig deelnemer aan de Tour de France, die hij al in de zevende etappe moest beëindigen na door een ongelukkige manoeuvre van een Engelsman in een greppel te zijn beland. Einde Tour en einde wielerloopbaan.

Als Luteijn op Korfoe de Pantokrator beklimt, haalt een andere renner hem in: een Engelsman, blijkt op de top. Niet veel later blijkt nog veel meer: "Het was alsof dit toeval te krankzinnig was om nog krankzinnig te zijn, alsof het de gewoonste zaak van de wereld was." Natuurlijk: de renner die hem op Korfoe dwars zit, blijkt ook de scherprechter te zijn die jaren eerder zijn carrière de nek had omgedraaid.

Trouwens. De Jonkheer F.J.A. Luteijn van Rawie en Van Wissen is een schaker, net als Tim Krabbé. In het eerste sonnet van hun schaakcursus maakt Jan-Hein Donner zijn entree gevolgd door Euwe, Timman, Ree, Sosonko, Kortsnoj en Max Pam.

En weet u wie ook binnenkwam?

Mijn oude oppas Tim Krabbé,

die ik verstoord terzijde nam:

Uniek identiek (of omgekeerd)

Een oude vriend die voor zijn werk tot na middernacht een vergadering van de gemeenteraad van Goes bij moest wonen. Hij moest echt blijven zitten tot de burgemeester de vergadering afklopte, hadden de Zeeuwse dorpsbestuurders hem bezworen: wij zijn echt anders dan al die andere volksvertegenwoordigers en ambtenaren die de oude vriend al had onderwezen hoe ze het best hun mond konden roeren.

Maar: uit de aard der menschen: die Zeeuwen onderscheidden zich door hun tongval, niet door hun manier van praten in een vergadering. Het riep bij mij een leraar natuurkunde op de Christelijke Scholen Gemeenschap in gedachten. Uit het schijnbare niets riep hij tegen de klas: "Jullie denken dat jullie allemaal uniek zijn, maar dat is niet zo. Jullie zijn allemaal hetzelfde!"

In The Lazarus Project van de Bosnisch-Amerikaanse schrijver Aleksandar Hemon beschrijft de Bosnisch-Amerikaanse hoofdpersoon Vladimir Brik (eveneens schrijver) eigenschappen van zijn vrouw Mary ('Mary could hold a cockroach in her hand, but was spooked by sparrows'). Slotsom: 'She was like everybody else because there was nobody like her.'

Groningen-North

Een kiem voor Stomtoevalligerwijs viel alweer enige tijd geleden op mijn deurmat: in de Groningse Universiteitskrant (UK) stonden begin november overlijdensadvertenties van emeritus hoogleraar in de geschiedenis en filosofie van de exacte wetenschappen John North. Ik heb hem nooit ontmoet, maar ik herinner me de hooggeleerde uit de UK als een supererudiete Engelsman met een grote bril die alles en nog veel meer wist over Stonehenge en nog heel veel meer. Een dag later keerde North na jarenlange afwezigheid alweer terug in mijn gedachten, door toedoen van een krantenkolom nog wel. In zijn column memoreerde Martin Bril plekken aan de rand van de stad Groningen die hij in zijn jeugd en studententijd had bezocht. In een flat aan de Aquamarijnstraat in Vinkhuizen had hij eens het zoveelste hertentamen in een of andere niche van de geschiedenis van de filosofie moeten afleggen bij ene Michael Zeeman, geen docent, laat staan hoogleraar , maar als student-assistent wel de rechterhand van hoogleraar John North.

Fritzl ging heen en vermenigvuldigde zich

Rond de tijd dat Josef Fritzl uit Amstetten, Oostenrijk op levenslang afstevende omdat hij zijn dochter Elisabeth jarenlang opsloot en zeven kinderen bij haar verwerkte, slaagde hij er toch nog in zich lustig voort te planten. Legio media meldden het verbijsterende toeval van Fritzls die op meerder continenten hun gang konden gaan:


Proces 'Poolse Fritzl' begonnen
In het Oost-Poolse Bialystok is vrijdag het proces begonnen tegen een 46-jarige man die de Poolse Fritzl wordt genoemd. In het proces achter gesloten deuren wordt hij, Krzysztof B., ervan beschuldigd zijn dochter sinds ze vijftien jaar oud was zes jaar lang te hebben opgesloten en haar talrijke malen te hebben verkracht. Hij verwekte twee baby's die het slachtoffer tegen haar zin moest afstaan voor adoptie.

Italiaanse 'familie Fritzl' ontmaskerd
In Turijn is een man gearresteerd die ervan wordt beschuldigd zijn dochter een kwart eeuw lang te hebben opgesloten en misbruikt. Een zoon van deze 63-jarige verdachte is ook aangehouden omdat hij zijn eigen dochters zou hebben misbruikt.

'Fritzl-schandaal' in Colombia
In Colombia is net zo'n omvangrijke incestzaak aan het licht gekomen als de zaak-Fritzl in Oostenrijk. Een man van 58 is gearresteerd omdat hij bij zijn dochter van 35 elf kinderen heeft verwekt. Drie van de kinderen zijn overleden. Het misbruik begon toen de dochter ongeveer 10 jaar oud was. De Colombiaanse kinderbescherming heeft zich ontfermd over de kinderen, die tussen de 1 en 19 jaar zijn.